Uluslararası Hukukta Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun Barış için Birleşme Kararı: Kore Örneği

İkinci Dünya Savaşı’nın bitimiyle Kore’nin kaderi ABD ve Sovyet Rusyası arasında yapılan bir anlaşma ile belirlenmişti. Buna göre Kore, ABD, Sovyet Rusyası, Çin ve Birleşik Krallık’tan oluşan bir ortak yönetimin vesayeti altına konacaktı. Postdam Zirvesi’yle birlikte Sovyet Rusyası Uzak Doğu’da devam eden çatışmalarda tavrını ortaya koymaya başladı ve ABD’nin Japonya’ya atom bombası atması üzerine Sovyet askerleri Kore’ye girerek 38. Enlemin kuzeyine kadar ilerlediler. Böylece Kore’nin kuzeyi Sovyetler, güneyi ise ABD’nin fiili işgali altında bulunuyordu. Yapılan çeşitli müzakereler neticesinde iki Kore birleştirilemezken her iki tarafta da seçimler yapılarak 1948 yılı itibariyle yeni birer devlet kuruldu[i].

Eylül 1949 tarihi itibariyle tüm ABD askerleri Kore topraklarından büyük ölçüde çekilmişti. Güney Kore toprağında sadece United States Military Advisory Group to the Republic of Korea (KMAG) mevcuttu[ii]. ABD askerlerinin Kore toprağından çekilmiş olması, Sovyetler için ABD’yi Asya-Pasifikten atmak için iyi bir fırsattı[iii]. Ayrıca, Sovyet-ABD mücadelesi, Çin’de otuz yıldır süregiden iç savaşın 1949 yılında komünistler lehine neticelenmesi ile yeni bir boyut kazanıyordu[iv]. Çin’de komünistlerin iktidarı ele geçirmesinden cesaret bulan Sovyetler Birliği, Haziran 1950’de Kuzey Kore’yi Güney Kore topraklarına saldırttı[v]. Bu tecavüzü[vi], ABD’nin komünist siyasete karşı duruşunun test edilmesi olarak değerlendiren ABD, buna göz yummayacağını gösterdi ve Birleşmiş Milletler’i harekete geçirdi. Oysa, BM Güvenlik Konseyinden BM Şartı’nın VII. Bölüm’ü kapsamında karar çıkartabilmek için beş daimi üye arasında bulunan Sovyetler’in de olumlu reyi gerekiyordu. Ancak Çin’deki komünist yönetim iktidara gelince eski idarî kadro, Çin’nin Tayvan adasına yerleşmiş ve sürgünde hükümet statüsünde bulunuyordu[vii]. Bu sebeple, Çin Komünist İdaresi’nin BM Güvenlik Konseyinde Çin Devleti’ni temsil edemeyeceği kabul ediliyordu. İşte bu durumu protesto etmek maksadıyla Sovyetler Birliği temsilcileri, aylardan beri Güvenlik Konseyi toplantılarına katılmıyordu[viii]. Durum bu minvaldeyken ABD, Kore için Güvenlik Konseyi’nden BM Şartı’nın VII. Bölüm’ü kapsamında karar çıkartmayı başardı. Kore için Konsey’de alınan 25 Haziran 1950 tarih ve 82 sayılı ilk kararla BM, taraflara ateşkes çağrısında bulunup Kuzey Kore birliklerinin 38. Enlemin kuzeyine çekilmesini istiyordu[ix]. 27 Haziran 1950’de çıkan 83 sayılı ikinci kararda Güney Kore’ye kuzeyden gelen saldırıyı püskürtmesi için yardım edilmesi çağrısı yapılıyordu[x]. 84 sayılı, 7 Temmuz 1950 tarihli kararla ise ABD’nin komutasında Çok Uluslu Güç oluşturulması tavsiye ediliyor, ABD’den bu Güç’ün başına geçmesi rica ediliyordu. Ayrıca Kuzey Kore’ye karşı, BM bayrak ve flamalarının kullanılmasına da izin veriliyordu[xi]. Sovyetler Birliği, yukarıda bahsedilen kararların çıkmasını engelleyemediyse de daha sonraki Güvenlik Konseyi toplantılarına katılmış ve Güvenlik Konseyi karar taslaklarını bloke etmiştir. Bu vaziyet ABD’yi, BM Genel Kurulu’ndan Barış İçin Birleşme (Uniting for Peace)[xii] isminde bir karar çıkartmaya sevketmiştir. ABD, Barış için Birleşme Kararı’yla Kuzey Kore’ye karşı girişilen Çok Uluslu Güç’ün müdahalesini meşru bir zeminde sürdürmeyi amaçlamıştır[xiii]. Doktrinde Kore için oluşturulan Çok Uluslu Güç’ün herhangi bir şekilde Birleşmiş Milletler Güç’ü olarak nitelendirilmesinin çok şüpheli olduğu[xiv] belirtilmişse de Çok Uluslu Güç’ün yaptığının en azından BM’nin yetkilendirmesi dahilinde bir müşterek meşru müdafaa olduğunu kabul etmek gerekir.

ABD liderliğindeki BM çokuluslu gücünün komutasına ABD için İkinci Dünya Savaşı esnasında Uzak Doğu’da önemli hizmetler vermiş olan General MacArthur getirildi. Türkiye’nin de bir tugayla katıldığı[xv] Kore savaşı üç yıl sürmüş ve üç milyon insan öldükten sonra savaş öncesi sınırlara, 38 enleme, geri dönülmüştür[xvi]. 33,629 ABD, 1,109 Birleşik Krallık askerinin ve sayısız Korelinin öldüğü savaşta Türkiye 717[xvii] şehit vermiştir. 27 Temmuz 1953’te imzalanan Mütareke ile Kore Savaşı sona ermiştir[xviii].

Not : Yukarıdaki yazı Dr. Muhammet Celal KUL’un bir makalesinden alınmıştır. Bu yazıya KUL, Muhammet Celal. “Kuvvetler Statüsü Anlaşmaları Askerî Kuvvetlerin Yabancı Ülkelerdeki Durumuna Dair Anlaşmalar : Amerika Birleşik Devletleri’nin Irak, Japonya Ve Güney Kore Ile İkili Tecrübesi”. İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, c. 5, sy. 2, 2018, ss. 157-196, 175-178. şeklinde atıf yapılabilir.

Kaynaklar:

[1] Bkz. F. Armaoğlu, note 73, s. 454.

[1] Bkz. R. K. Sawyer, Military Advisors in Korea: KMAG in Peace and War, Walter G. Hermes (ed.), Center of Military History United States Army Washington, D.C., 1988, ss. 49, 114, 165; H. Kissinger, note 121, ss. 455.

[1] F. Armaoğlu, note 73, s. 455.

[1] ABD kuvvetleri, müttefikleri olan Çin toprağını bu gelişme üzerine terkettiler. H. Chiu, The United States Status of Forces Agreement With the Republic of China: Some Criminal Case Studies, 3 Boston College Int'l & Comp. L. Rev. 67 (1979), s. 69.

[1] L. Scott, International History in J. Baylis, S. Smith and P. Owens (eds.), The Globalization of World Politics, Oxford and New York: OUP, 2011, s. 57; F. Armaoğlu, note 73, s. 455.

[1] M. C. Kul, Uluslararası Ceza Mahkemesi ve Uluslararası Tecâvüz (Saldırı) Suçu, İstanbul: On İki Levha Yay., 2016, s. 39.

[1] A. Aust, Modern Treaty Law and Practice, Cambridge: CUP, 2007, s. 57.

[1] H. Kissinger, Diplomasi, Terc. İ. H. Kurt, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yay., 2006, ss. 455; P. Malanczuk, note 1, s. 392.

[1] UN SC Res. 82(1950), https://bit.ly/2EjzPkB (erişildi 25.09.2018). “Demande la cessation immédiate des hostilités; Invite les autorités de la Coreé du Nord à retirer immédiatement leurs forces armées sur le 38e parallèle.” Vurgu metne aittir.

[1] UN SC Res. 83(1950), https://bit.ly/2UmEMhm (erişildi 25.09.2018).

[1] UN SC Res. 84(1950), https://bit.ly/2UmEMhm (erişildi 25.09.2018).

[1] UN GA Res. 377(V) (1950), Uniting for Peace, https://bit.ly/2L1CCPV (erişildi 25.09.2018).

[1] Barış İçin Birleşme Kararı ve BM Genel Kurul’unun yetkileri hakkındaki tartışmalar için bkz.A. Udoh, Invoking the ‘Uniting for Peace’ Resolution of 1950 to Authorize the Use of Humanitarian Military Intervention and Prevent Mass Atrocities in Syria, 23 Williamette Journal of International Law & Dispute Resolution 187, (2015), s. 210; L. D. Johnson, Uniting for Peace Does It Still Serve Any Useful Purpose 108 AJIL Unbound 106 (2014-2015), s. 112; Certain Expenses of the United Nations (Article 17, Paragraph 2, of the Charter), Advisory Opinion, ICJ Reports, 1962, ss. 151, 163; P. Malanczuk, note 1, s. 379.

[1] P. Malanczuk, note 1, s. 392.

[1] F. Armaoğlu, note 73, s. 455.

[1] Korean War Armistice Agreement, note 131, madde 2, 13(b) hükmü; Ayrıca bkz. L. Scott, note 118, s. 57.

[1] Bkz. United States Forces Korea, United Nations Command, note 132.

[1] Agreement between the Commander-in-Chief, United Nations Command, on the one hand, and the Supreme Commander of the Korean People's Army and the Commander of the Chinese People's volunteers, on the other hand, concerning a military armistice in Korea. (Korean War Armistice Agreement), 4 U.S.T. 234, T.I.A.S. No: 2782 Bkz. https://2001-2009.state.gov/t/ac/rls/or/2004/31006.htm (erişildi 26.09.2018).